Denizlerdeki plastik atıklara çözüm: Atık Tutucu Sistemi atıkların denize gitmesini engelleyecek

27 January 2021

Doğa Koruma Merkezi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından Coca-Cola Vakfı desteğiyle ve Kemer Belediyesi iş birliğinde yürütülen Temiz Akdeniz Toplum Tabanlı Geri Dönüşüm Projesi kapsamında “Atık Tutucu Sistemi” hayata geçirildi.  Antalya’nın Kemer ilçesinden geçerek Akdeniz’e ulaşan Karabucak Deresi için tasarlanan Atık Tutucu Sistemi, denize giden atıkların önüne geçilmesi, bu atıkların görünür kılınması ve böylece kamuoyunun bilinçlendirilmesi açısından da önemli bir işlevi olacak. Akışı mevsimsel yağışlara bağlı olan akarsuda, yağış ve akış koşulları dikkate alınarak turistik bir yöreye özgü bir çözüm olarak projelendirilen sistem, sanatsal tasarımıyla da dikkat çekiyor.

AB’de her yıl 150 bin ile 500 bin ton plastik denizlere karışıyor[1]. Akdeniz’deki atıkların yüzde 95’ini plastik maddeler oluşturuyor[2] ve bu atıkların büyük bir çoğunluğu akarsular tarafından taşınıyor. Akarsular vasıtasıyla denizlere taşınan plastik atıklar doğada kısa sürede yok olmuyor ve deniz ekosistemini olumsuz etkiliyor.

Plastik atıkların, akarsuların denizlere döküldüğü son noktalar olan nehir ağızlarında tutulup, toplanarak uzaklaştırılmaları en etkili çözümlerden biri.

Akarsuyu filtreleme yoluyla atıkları topluyor

Doğa Koruma Merkezi ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından Coca-Cola Vakfı desteğiyle ve Kemer Belediyesi iş birliğinde yürütülen Temiz Akdeniz Toplum Tabanlı Geri Dönüşüm Projesi kapsamında atık tutucu sistemi hayata geçirildi. Akarsuyu filtreleme yoluyla atıkları toplayan ve ilk olarak Kemer-Karabucak Deresi için tasarlanan atık tutucu, çevreye duyarlı tasarım formu, teknik detayları ve estetik değerleriyle dikkat çekiyor. Sistemde, akarsuyla taşınan suyun bir bölümü, engeller vasıtasıyla filtreleme elemanlarına yönlendiriliyor ve bu engeller su içerisindeki katı atıkları tutuyor. Böylece katı atıkların denize iletilmesi engelleniyor.

Doğa Koruma Merkezi Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Zeydanlı; Doğada, özellikle de denizlerde biriken plastik atıkların azaltılması ve kontrol altına alınması 21. yüzyılın en önemli meselelerinden biri. Doğa Koruma Merkezi olarak denizlere giden atıkların toplanmasında bölgenin özelliklerini dikkate alarak yenilikçi bir yaklaşım uygulamaya çalıştık. Amacımız, bunu başarılı ve işleyen bir modele dönüştürüp, farklı alanlarda yaygınlaştırmak” dedi.

Kemer Belediye Başkanı Necati Topaloğlu; “Kemer Karabucak Deresinde yenilikçi bir yaklaşımla ve DKM, UNDP ve Coca-Cola Vakfı iş birliğiyle uygulanan atık tutucuya ev sahipliği yapmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. İlçenin atıklarının toplanması, erişilemeyen yerlere ulaşılması ve ilçede geri dönüşümün teşvik edilmesi amacıyla Temiz Akdeniz Toplum Tabanlı Geri Dönüşüm Projesi kapsamında Kollekt uygulamasını ilçemizde başlatmıştık. Bu uygulama sayesinde yapılan belediye bildirimlerini dikkate alarak doğaya terkedilmiş olan 1 ton plastiği geri kazandık. Yine Kollekt uygulaması sayesinde çeşitli atıkların su yollarında dağınık olarak biriktiğini ve yağışlarla denize ulaştığını gözlemledik. Şimdi bu atık tutucu ile artan yağışlarla denize ulaşan atıkların bir kısmının da önüne geçmiş, aynı zamanda toplanan geri dönüştürülebilir atıkları ekonomiye kazandırmış olacağız” dedi.

UNDP Türkiye Mukim Temsilcisi Claudio Tomasi ise “UNDP'de, döngüsel ekonomi kavramı çerçevesinde sürdürülebilir üretimi ve tüketimi iyileştirmek için özel sektör ve toplumla birlikte çalışıyoruz. Atık azaltma ve geri dönüşüm, Türkiye'nin sıfır atık hedefleri açısından büyük önem taşıyor. Ancak doğal bir miras olan Akdeniz, dünyada plastik kirliliğinin önemli ölçüde arttığı bir deniz haline geldi. Bu nedenle Temiz Akdeniz Toplum Tabanlı Geri Dönüşüm Projesi kapsamında Kemer'de uygulanan atık tutucu, akarsulardaki atıkların denize ulaşmadan toplanması için önemli bir adımdır. Kemer Belediyesi'nin geri dönüşüm kapasitesinin artırılmasına yardımcı olmak için proje kapsamında geliştirilen Kollekt akıllı telefon uygulaması ile bu bölgede yaşayanlar da bu çabaya katılabilir ve destek olabilir. Bu çalışma, üretim ve tüketim zincirinden kaynaklanan her türlü deniz kirliliğini azaltmayı ve önlemeyi amaçlamakta ve aynı zamanda iki Sürdürülebilir Kalkınma Amacına hizmet etmektedir; SKA 14-Sudaki Yaşam ve SKA 12- Sorumlu Tüketim ve Üretim. Bu bağlamda Kemer'de yenilikçi ve iş birliğine dayalı bir yaklaşımla yapılan atık tutucu uygulaması denizlerimizi korurken ve atıksız bir Akdeniz’e destek olurken, üretim süreçlerini ve tüketim davranışlarını değiştirmede belediyeler, özel sektör, sivil toplum kuruluşları ve kamuoyuna önemli katkılar sağlıyor” dedi.

Hedef atıksız bir dünya

Atık sorununun bugün dünyamızın önde gelen problemleri arasında yer aldığına ve bu problemin her geçen gün büyüdüğüne dikkat çeken Coca-Cola Türkiye Genel Müdürü Başak Karaca, “İşimizi doğru yapmanın tam kalbinde duran “Atıksız Bir Dünya” vizyonumuz doğrultusunda 2030 yılına kadar tüm ürün ambalajlarımızın yüzde 100 geri dönüştürülebilir olması ve bu ambalajların tamamının geri toplanması için çalışmalar yapıyoruz. Coca-Cola Vakfı, Doğa Koruma Merkezi (DKM) ve Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) iş birliği ile hayata geçirilen Temiz Akdeniz Toplum Tabanlı Geri Dönüşüm Projesi ve mobil uygulama Kollekt ile daha yaşanabilir bir dünyaya katkıda bulunmayı amaçlıyoruz” dedi.

Kollekt ile toplum temelli geri dönüşüm teşvik ediliyor

KOLLEKT uygulaması,Temiz Akdeniz Toplum Tabanlı Geri Dönüşüm Projesi kapsamında, 2019 yılında, pilot bölge olan Kemer’de kullanıma sunuldu. KOLLEKT, uygulamayı kullananların geri dönüşüm konteynerlerine daha kolay ulaşmalarını, doğada rastladıkları atıkları yetkili mercilere bildirerekek, ödül kazanmalarını sağlayan mobil bir platform. Kollekt ile mevcut atık yönetim sistemini halka dayalı yöntemlerle iyileştirerek geri dönüşüm oranını 3 yılda 3 katına çıkarmak ve Belediye eliyle toplanamayan ve denize ulaşan atıkları geri dönüşüm sistemine kazandırmak amaçlanıyor

[1] Avrupa Komisyonu. 2018. A European Strategy for Plastics in a Circular Economy
[2] UNEP/MAP. 2015. Marine Litter Assessment in the Mediterranean