[New York]  UN Women (BM Kadın Birimi) ve UNDP (BM Kalkınma Programı) tarafından bugün açıklanan yeni COVID-19 Küresel Toplumsal Cinsiyet Müdahalesi İzleme Aracı verilerine göre, dünyadaki devletlerin çoğu, kadınları ve kız çocuklarını COVID-19 krizinin neden olduğu ekonomik ve sosyal etkilerden korumak için yeterince tedbir almıyor (1).

206 ülkede ve bölgede 2.500’ün üzerinde tedbiri kapsayan izleme aracı, devletlerin aldığı tedbirleri toplumsal cinsiyet çerçevesinden üç alanda analiz ediyor. Bunlar; kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddetle mücadele, ücretsiz bakım desteği ve kadınların ekonomik güvenliğinin güçlenmesi alanlarından oluşuyor.

Sonuçlar, 42 ülkenin, diğer bir deyişle analiz edilen ülkelerin beşte birinin (yüzde 20’sinin), COVID-19 müdahalelerinde toplumsal cinsiyete duyarlı hiçbir tedbire yer vermediğini gösteriyor. Yalnızca 25 ülkenin, yani dünyanın yüzde 12’sinin bu üç alanı da kapsayan tedbirleri hayata geçirdiği görülüyor. Bu tedbirler arasında, salgın esnasında kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddette artışın önüne geçmek için destek hatları, barınma imkanları veya adli müdahale, doğrudan kadınlara yönelik nakit transferleri, çocuk bakım hizmetleri veya ücretli aile ve hastalık izni gibi imkanlar yer alıyor.

UN Women İcra Direktörü Phumzile Mlambo-Ngcuka “COVID-19 salgını çok açık bir şekilde en çok kadınları etkilemiştir. Bir kısmı, kendilerini istismar eden kişilerle aynı evde kapalı kalarak ev içi şiddete maruz bırakılmakta, bir kısmı ev ve toplum içinde ücretsiz bakım sağlamakta, bir kısmı ise sosyal güvencesi olmayan işlerde çalışmaktadır. Küresel İzleme Aracı, kadınlara yönelik şiddeti engelleyecek bakım politikalarına ve tedbirlere ilişkin iyi uygulama örnekleri paylaşarak ve ilerlemeyi izleyerek doğru politika kararları alma konusunda devletlere yardımcı oluyor,” diyor.

UNDP Başkanı Achim Steiner “COVID-19 krizi, toplumsal adalete ve toplumsal cinsiyet eşitliğine öncelik veren yeni bir sosyal sözleşme hazırlamak amacıyla mevcut ekonomik modelleri dönüştürmek için ülkelere bir fırsat sunuyor. Bu yeni toplumsal cinsiyet müdahalesi izleme aracı, ulusal çalışmalardaki eksiklikler konusunda yol göstererek, en iyi uygulamaları finanse ederek ve öne çıkararak politika reformunun hızlandırılmasını sağlayabilir,” açıklamasında bulundu.

Yeni veriler, devletlerin toplumsal cinsiyete dayalı COVID-19 çalışmalarında kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddeti önlemeye ve/veya şiddete müdahale etmeye odaklandıklarını gösteriyor. Bu tedbirler, belirlenen tüm çalışmaların yüzde 71’ine, yani 135 ülkede 704 tedbire tekabül ediyor. Bunların arasında yüzde 63’ü barınma imkanları, destek hatları ve diğer bildirim mekanizmaları gibi temel hizmetlerin güçlendirilmesine odaklanıyor. Ancak yalnızca 48 ülke, başka bir deyişle analiz edilen ülkelerin 4’te 1’inden daha azı, kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddet ile bağlantılı hizmetleri ulusal ve yerel COVID-19 müdahale planlarının ayrılmaz bir parçası olarak görürken, çok az sayıda ülke bu tedbirlere yeterli finansman sağlayabiliyor.

Bunun yanı sıra, sosyal koruma, bakım krizi ve istihdam müdahalelerinde çoğunlukla kadınların ihtiyaçları göz ardı ediliyor. 85 ülkede yalnızca 177 tedbirde (toplamın yüzde 10’u) doğrudan kadınların ekonomik güvenliğinin arttırılması hedeflenirken, ülkelerin 3’te 1’inden daha azı (tüm ülkeler arasında 60 ülke) ücretsiz bakıma yönelik teşvikleri desteklemek ve çocuklar, yaşlılar veya engelli bireylere yönelik bakım hizmetlerini güçlendirmek için çalışıyor.

İzleme aracı, toplumsal cinsiyet müdahalelerinin ülkeden ülkeye ve bölgeden bölgeye çeşitlilik gösterdiğini de ortaya koyuyor.

Avrupa, kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddeti önleme ve ücretsiz bakım sorununa müdahale etme konusundaki çalışmalara liderlik ediyor. Tüm şiddet tedbirlerinin yaklaşık yüzde 32’si ve tüm ücretsiz bakım tedbirlerinin yüzde 49’u Avrupa’da alınıyor. Kadınların ekonomik güvenliğini arttırmaya yönelik tedbir sayısı bakımından Amerika kıtası ilk sırada yer alırken, onu Afrika izliyor.

Bazı iyi örnekler:

• Bosna-Hersek, barınma hizmeti veren sivil toplum kuruluşlarını desteklemeye yönelik bir plan geliştirdi. Kolombiya ve İsveç’te ise toplumsal cinsiyete dayalı şiddete maruz bırakılan kişileri desteklemek için finansal kaynak ayrılıyor veya ayrılacak.
  
• Bakım krizine müdahale etmek amacıyla Arjantin, aylık çocuk yardımı ödemelerini arttırdı; Avustralya ve Kosta Rika sokağa çıkma kısıtlaması süresince çocuk bakım hizmetlerinin açık kalmasını sağlıyor. Avusturya, Kıbrıs ve İtalya salgından etkilenen çalışan ebeveynlere ek aile izni hakkı tanıyor. Kanada, İspanya ve Kore Cumhuriyeti ise okulların ve kreşlerin kapatılmasından etkilenen ebeveynler için nakdi yardımda bulunuyor.
• Togo, Gürcistan ve Fas gibi ülkeler, kadın girişimcilere ve güvencesiz çalışan kişilere nakit yardımı veya hibe desteği sunuyor.

İzleme aracı bulgularına dayanan öneriler

Bulgular, çok sayıda toplumsal cinsiyete duyarlı tedbiri hayata geçiren ülkelerde bile bu tedbirlerin yeterli miktarda finanse edildiği ve sürdürüldüğü müddetçe etkili olacağını gösteriyor. Diğer öneriler ise şöyle:

• Kadınlara ve kız çocuklarına yönelik şiddete müdahale etme ve bu şiddeti önlemeye yönelik hizmetler başlıca ihtiyaç duyulan hizmetler arasında görülmeli, yeterli şekilde finanse edilmeli ve ulusal ve yerel COVID-19 müdahale planlarının ayrılmaz bir parçası olarak ele alınmalıdır;
• Kadınların salgın müdahalelerinin ve iyileşme planlarının dışında bırakılmaması için mali paketler geliştirilmelidir;
• Devletler, COVID-19 müdahalelerinde kadınların liderlik ve karar alma süreçlerine etkin katılımını desteklemeli ve salgının cinsiyete göre değişen etkilerinin bilinmesi ve etkin bir şekilde giderilmesi için cinsiyete göre ayrıştırılmış verilere yatırım yapmalıdır.

 (1) İzleme aracına giriş için kullanıcı adı ve şifre undpcovid olarak belirlenmiştir.

Editöre Not:

COVID-19 Küresel Toplumsal Cinsiyet Müdahalesi Aracı, resmi dokümanlar, tüm dünyadaki UN Women ve UNDP uzmanlarının araştırmaları olmak üzere kamuya açık verilere dayandırılmıştır ve diğer COVID-19 politika izleme araçlarından yararlanmaktadır.

COVID-19 Küresel Toplumsal Cinsiyet Müdahalesi Aracı, UN Women ve UNDP tarafından düzenlenen bir etkinlikte Birleşmiş Milletler Genel Kurulunda duyurulacaktır. “İyileşmeden Dönüşüme: COVID-19 Küresel Toplumsal Cinsiyet Müdahalesi Aracının Lansmanı” etkinliği, 28 Eylül, Pazartesi günü 12:00-13:00pm EDT saatinde düzenlenecektir. Daha fazla bilgi için burayı tıklayabilirsiniz.

Küresel ve altı bölgeyi içeren detaylı bilgi notları ayrıca Pazartesi 12 pm EDT saatiyle web sitesinde paylaşılacaktır.

Daha fazla bilgi için: UNDP Türkiye İletişim Koordinatörü Faik Uyanık, faik.uyanik@undp.org